Het Internationaal Dans Festival in Lublin, Polen, nu al de 29e editie, is een mooie gelegenheid om een beter beeld te vormen van dans in het oosten van Europa. Naast voorstellingen uit westerse landen als Duitsland, Frankrijk, Spanje ligt de nadruk dit jaar op Schotland. Maar er is ook veel dans uit Polen, Oekraine, Georgië en Litouwen. Een kleine impressie: Greta Grinevičiūtė met ‘Dance for a washing-machine and a mother’ en Circe Platform met ‘Until the Tongue Speaks’.

De mens laat een enorme afvalberg achter, de aarde vervuilt meer en meer. Het Franse dansgezelschap Production Xx weet dat glashelder en krachtig te verbeelden. Het is niet zo dat er veel wordt gedanst in de voorstelling ‘Gush is great’, maar elke kleine stap die de performers zetten, is essentieel en maakt de ramp desastreuzer.

Solène Weinachter laat het publiek lachen én huilen, het verdriet komt op haar verzoek. Ze huilt tranen met tuiten en moedigt de toeschouwers hartstochtelijk aan om hun smart met haar te delen, want de performer zelf is overleden. De toeschouwers op de tribune zijn ineens de gasten op haar uitvaart.

Flamenco is sowieso aantrekkelijk om naar te kijken en te luisteren, maar de manier waarop María del Mar Suárez deze van oorsprong folkloristische Spaanse dans optilt naar een hoog artistiek niveau is meesterlijk. Dit is the next level.

De openingsscène van ‘The Flock’ van het Scottisch Dance Theatre is een visueel pareltje. Negen dansers staan met het gezicht naar het publiek, de armen gespreid. Ze imiteren het gedrag van vogels die aanstalten maken om te gaan vliegen. Een danser springt op, vaker springt iedereen, synchroon. Een ander spreidt de armen, een derde zakt door de knieën om daarna de armen wijd te spreiden in een poging om op te stijgen. Tevergeefs.

In ‘Within a Thousand Suns’ dragen de twee performers rollerskates. Ze snellen behendig met de wieltjes over de houten vloer, draaien om hun as, draaien om elkaar en vouwen hun lichamen in uiteenlopende vormen. Gehoekt, voorovergebogen, achterover hellend, kort even de benen wijd uit elkaar, een arm in de lucht. Het is een spannend onregelmatig idioom dat voortdurend verandert en groeit.

De realiteit komt keihard binnen bij ‘Exit&Exist’ van Olha Kebas uit Oekraïne. In deze verhalende dansvoorstelling overheerst de donkerte als gevolg van de wrede invasie van de Russen in het buurland. Wat doet oorlog met mensen die niets liever willen dan doorgaan met hun leven? In het stuk is verdriet voelbaar, onmacht, twijfel, boosheid, ook hoop, het belang van familie en omkijken naar elkaar. En wat is waar in oorlog? Wat kun je geloven en wat niet?

Een man die met een schroefboormachine stevige balken aan elkaar vastmaakt, dat verwacht je op een bouwplaats, niet als onderdeel van een theatervoorstelling. Toch is dat precies waar je naar kijkt bij de voorstelling ‘House Beating’ van Body Architects.

Performer Sati Veyrunes stelt de vraag een paar keer: ‘Are you okay?’ Dat doet ze met een innemende glimlach, charmant, schijnbaar ernstig bezorgd om het welzijn van haar publiek’. Het is overweldigend wat gebeurt in de voorstelling ‘Bless the Sound that Saved a Witch like me’, heftig, verwarrend ook.

Het oogt speels, vier danseressen bewegen uitgelaten en vrolijk over de vloer. Het ziet er onbekommerd uit, als ravottende kinderen die de buitenwereld buitensluiten. In deze openingsscène van ‘Together Alone’: Lost/ Invisible Traces’ van de uit Oekraïne naar Praag gevluchte choreograaf Yana Reutova is een onbezorgdheid die je iedereen wilt gunnen.

Het gedrag van de man gezien door de ogen van een vrouw. Dat is de achtergrond van ‘Etude des hommes’ van dansgezelschap Patricia VanDeutekom Collective. Mannen komen van Mars, vrouwen van Venus, nietwaar?

Vallende bladeren spelen een prominente rol in de performance ‘Sybillewo’ van de Poolse danseres en choreograaf Ewa Wycichowska, 75 jaar is ze nu. Ze is een grootheid in haar land en ook ver daarbuiten. Ze was prima ballerina bij het Grand Theatre in Łódź en een van de weinige Poolse danseressen die succes boekte op wereldpodia, zowel in klassiek als hedendaags repertoire.

Vluchtelingen, Europese Unie, opkomst van extreemrechts: hedendaagse dans in Polen kijkt met verbazing naar de veranderende samenleving. De gezelschappen laten zich er gretig door inspireren. Dat bleek tijdens het Pools Dans Platform 2017 in Bytom, een bedompte staal- en steenkolenstad in Silezië. Een analyse gezien door Nederlandse ogen.

Het Pools Dans Platform 2017 in Bytom toonde de meest belangrijke voorstellingen uit het Poolse danslandschap. Maatschappelijke onderwerpen keerden terug in het actuele werk van de geselecteerde choreografen, dansers en gezelschappen. Zo’n platform is een buitenkansje om een goede impressie te krijgen van wat in Polen wordt gemaakt. Dat is erg uiteenlopend. En nee, het was niet allemaal even best. Het vervolg van de analyse gezien door Nederlandse ogen.