Dat kan niet. Hou op jongens. Zo gaan jullie tanden en kaken naar de Filistijnen. Stop! Bij de spectaculaire circusvoorstelling Bitbybit zit je niet ontspannen op de tribune. Wat de twee acrobaten uitspoken ziet er pijnlijk en riskant uit. Het lijkt alsof ze hun tanden kraken. Maar tegelijkertijd oogt het beheerst, gecontroleerd en liefdevol. Aan inleven is niet te ontkomen.
De Vlaamse broers Simon en Vincent Bruyninckx gebruiken in deze voorstelling een oude circustechniek: Jaws of Steel. Mondhangen is de Nederlandse vertaling. Oorspronkelijk is dat een spectaculaire act waarbij een circusartiest via een bit in de mond aan een kabel omhoog wordt gehesen, naar de nok van de tent. Door flink met beide armen te draaien, het lichaam te wentelen, ontstaat het poëtische beeld van een fladderende, tollende vlinder.
Bit in de mond
De broers hebben beiden een lederen bit in hun mond en zijn via die mondstukken met een lange, strakgespannen kabel aan elkaar verbonden. Als de een achterover helt gaat de ander automatisch naar voren. Als de een op de grond zit en de ander naar achter beweegt veert de eerste als vanzelf op. En dat zijn nog maar de simpele bewegingen, want ze staan in dit intense duet ook op elkaars rug en buik, ze rijden paardje op elkaars schouder.
Broers dagen elkaar uit
De twee zoeken de strijd, maar ook de samenwerking en nabijheid. Ze draaien om elkaar heen, houden elkaar in balans. Ze maken langgerekte koprollen, hangen achterover en zijn volledig van elkaar afhankelijk. Steeds met die strakke kabbel tussen hen in. De broers dagen elkaar uit, maar steunen elkaar voortdurend. Het vertrouwen is groot. Beetje bij beetje vergroeien ze met elkaar.
Bitbybit, gezien Cirk! Aalst.
Ook te zien op Circolo 2022.
Foto: @Kalimba
In een ronde tent
Bitbybit, de titel van het duet is treffend, speelt in een ronde, witte tent, met een constructie van houten balken. Een ronde piste is er niet, wel een lange plank over de hele lengte van de tent, een soort catwalk. Zeker een meter boven de vloer. Die plank is amper breed genoeg om met tweeën naast elkaar te bewegen Het publiek zit aan weerszijden van die catwalk, dichtbij de twee acrobatische broers. Dat is intiem, niets ontgaat.
De lengte van de kabel verandert gaandeweg de voorstelling. Is die kabel in het begin vijf, zes meter lang. Halverwege het stuk wordt die ingeruild voor een keten karabijnhaken. Het brengt de broers Simon en Vincent dichterbij elkaar. Letterlijk én figuurlijk.
Fladderende vlinder
En het kan nog korter. Aan het eind van het stuk is de kabel zo kort dat het lijkt alsof de lippen van de broers elkaar raken, waarschijnlijk gebeurt dat ook. Ze draaien hun armen waardoor ze versmelten tot een wapperend organisme. Dat roept het beeld op van de fladderende vlinder uit het oude circus.
Bitbybit is een prachtige combinatie van circus en dans. De broers hebben ervaring met die mix. Beiden zijn betrokken bij Collectif Malunés, het circusgezelschap dat jaren geleden is ontstaan uit een innige samenwerking tussen studenten van de circusopleiding in Tilburg.
Katachtige sprongen
Malunés ging in eerdere voorstellingen in de circustent de hoogte in en dat doen de broers in Bitbybit ook. Aan hun bit. Een van de broers zit in de nok van de tent, hij is aan zijn mond omhoog gehesen. De ander klimt met grote, katachtige sprongen via de houten spanten naar boven.
Foto: @Kalimba
Schok gaat door de tent
Eenmaal in de nok bij zijn broer lijkt hij te vallen. Hij kan zich net redden door zijn tanden in de broekspijp van zijn broer te zetten. Daar zal vast een hoop vernuft aan te pas komen dat de toeschouwers niet ziet, maar het werkt uitstekend. Er gaat een schok door de tent. En dat is niet de enige schok, want de risico’s schakelen zich aaneen. Ook als de twee uit de nok van de tent afdalen
In Bitbybit lukt het de broers om met een oude techniek wonderlijk circus te maken, maar het is meer dan dat. Het is ook een stuk over blindelings vertrouwen, over nabijheid en een enorme broederliefde. Wederzijds respect, zorg voor elkaar, het spat ervan af. Een top-act. En hoe riskant het er ook uitziet, navraag leert dat alle bewegingen overdacht en uitermate gecontroleerd worden uitgevoerd.
Nog een Tilburgse connectie: Piet van Dycke
Het stuk dat is gemaakt door Collectif Malunés en MovedbyMatter toert door Europa en is ook te zien op Festival Circolo in Tilburg. Daar staat nog een voorstelling met een Tilburgse connectie: Exit van Piet van Dycke, de Vlaming studeerde choreografie op de Dansacademie in Tilburg.
Foto: @Kalimba
Exit, een overtuigende ratrace
Het decor van Exit is een stellage, twee verdiepingen hoog, met deuren. Het lijkt de facade van een gebouw, met twee vooruitspringende gevels aan weerskanten en een gevel in het midden die iets naar achteren ligt. Drie deuren zijn zichtbaar, maar er blijken vijf deuren te zijn. Drie aan de voorzijde, twee aan de zijkant.
De performers komen vanuit de zaal naar de stellage gewandeld. Met een flinke pas. Ze lopen door een deur naar binnen, gaan door een andere deur naar buiten en weg zin ze. Dat herhaalt zich. Deur open, deur dicht, het is het beeld van een klucht, maar nu zonder flauwe humor, maar met enorm veel acrobatische energie en snelheid.
De dagelijkse worsteling
De mannen zijn onderweg, zoeken elkaar op, openen deuren voor elkaar, gooien deuren voor elkaars neus dicht. Dit is een intense strijd en een metafoor voor de ratrace waar veel mensen dagelijks mee worstelen.
Eigenlijk is het ook een weergave van de hedendaagse samenleving. Wie is welkom, wie niet? Wie mag meedoen, wie komt voor een gesloten deur? Ook de deuren aan de zijkant zijn van belang. Als een performer uit zo’n deur helt wordt hij opgevangen, de keer daarop teruggeduwd of door de tegenoverliggende deur naar binnen geworpen.
Repeterende muziek
De vele deuren, de snelheid van de acties, deze choreografie ontrolt zich in een vliegende vaart. En dat op de golven van meditatieve, repeterende muziek.
Exit van Circumstances/Piet van Dyck.
Gezien: Aalst. Ook te zien op Circolo 2022 in Tilburg.
Foto: collectie Circumstances
Een draaiende plaat
De performers breiden de bewegingen en patronen uit en dan blijkt dat deze installatie veel meer mogelijkheden biedt. De mannen klimmen erbovenop, springen er af en dan wordt duidelijk dat het middelste deel van de gevel kan bewegen. Het is een draaiende plaat. Om op te springen, om aan te hangen, om op te balanceren. Dat is spectaculair, het is een mix van acrobatiek, dans en evenwichtskunst op hoogte. Erg overtuigend. De installatie biedt veel mogelijkheden en alles wat mogelijk is wordt getoond.
Eén kan niet zonder de ander
De boodschap van de voorstelling is glashelder: de mannen hebben elkaar keihard nodig om hun evenwicht te bewaren, om die beweging te maken die ze willen maken. De een kan niet zonder de ander. Daar komen ze steeds meer achter. Een knappe voorstelling, iets te clean dat wel en gaandeweg een tikkeltje voorspelbaar.
Circumstances, het gezelschap van Piet van Dycke, speelt de voorstelling op uiteenlopende locaties. In het theater, buiten, maar ook in een kerk, zoals in het Vlaamse Aalst. Het publiek zat daar op de harde kerkbanken. Bitbybit was ook in Aalst te zien tijdens festival Cirk!.
Foto: Collectie Circumstances
Wes Peden, vernieuwende acrobatiek
Dat geldt ook voor Rollercoaster de solovoorstelling van jongleur Wes Peden. En ook hij is te zien op Circolo. De Amerikaan speelde in het theater van de Vlaamse tad. Op het podium staan drie gigantische blauwe opblaasbare objecten met grillige vormen. Afwijkende vormen zijn relevant voor deze jongleur. Bij hem is alles even anders.
Hij experimenteert met nieuwe objecten waardoor zijn jongleurtrucs vernieuwing uitstralen. Zo werkt hij met flexibele transparante buizen. Die buigt hij in allerlei vormen en bochten en maakt het onderdeel van jonglerie met balletjes. Hij vangt een balletje op met de buis.
Het publiek ziet van grote afstand zo’n balletje een weg afleggen om er aan de andere kant van de buis weer uit te komen. Hij werpt met ringen in felle kleuren, jongleert met rode ballen die niet rollen, maar eerder kneedbaar zijn en gooit veel, heel veel, knotsen de lucht in. Het is steeds net even anders dan je verwacht.
Fascinatie voor achtbanen
Tussen de acts door is zijn stem te horen, op band. Hij vertelt over zijn enorme fascinatie voor achtbanen. Dat is schijnbaar essentieel, maar het is tamelijk overbodig. Het betoog haalt de vaart uit de voorstelling.
Toch wordt de achtbaan belangrijker. Wes Peden sjouwt met de opblaasbare blauwe objecten, legt die naast elkaar, waardoor een rollercoaster ontstaat. Met een lampje schijnt hij op het blauwe plastic waardoor het lijkt alsof een karretje een dollemansrit maakt.
Steeds iets te lang
Wat Wes Peden doet is fascinerend, maar elke afzonderlijke act is steeds net iets te lang. Hij sluit af met een challenge, dat maakt veel goed. In sneltreinvaart jongleert hij met knotsen, steeds met nieuwe. Als een knots valt, pakt hij vijf andere. Deze uitsmijter is spannend en het toont aan dat Peden zijn circusdiscipline uitmuntend beheerst.
Deze drie acts zijn te zien op festival Circolo in Tilburg. Van 21 tot en met 30 oktober in het Spoorpark. Dat is een nieuwe locatie voor het festival.
Wes Peden met Rollercoaster.
Ook te zien op Circolo.
Foto: Collectie Wes Peden