In museum De Pont weerkaatst het aanslaan van een gitaar. Eén toon, één akkoord, E-mineur. Steeds opnieuw. Het is niet de enige herhaling in Time Changes Everything, de imponerende expositie van de IJslandse kunstenaar Ragnar Kjartansson. Zijn werk is theatraal en muzikaal, stevig geïnspireerd door performance-art. De Pont verandert erdoor in een levendig muziektheater.
Uitputting en herhaling zijn kenmerken van het werk van Kjartansson. Dat is bij zijn video-installaties, zijn schilderijen en live-performances. De E-mineur die de hele dag in het museum is te horen is het geluid van de live-installatie Woman in E.
Muzikante in het goud
In de open ruimte van het museum is een grote ronde installatie met een hoog gordijn van glinsterende gouden linten. In het midden draait een rond podium met daarop een muzikante - ook in het goud - met een elektrische gitaar. Met regelmaat slaat ze een snaar aan, alsmaar hetzelfde akkoord. Het fascineert, je blijft kijken.
Net zo indringend is de performance A lot of Sorrow waarbij Indieband The National zes uur achtereen de 3,5 minuten durende song Sorrow speelt. Dat deed de Amerikaanse band in een tent mét publiek bij het MoMa museum in New York. De registratie daarvan is te zien en te beleven n de expositie in De Pont.
Uitputting voelbaar
De uitputting bij de muzikanten, ook bij frontman Matt Berninger is zichtbaar, de intensiteit van de performance is voelbaar.
Dat komt binnen.
Herhaling versterkt de impact van de verdrietige, melancholische tekst enorm: Sorrow found me when I was young. Sorrow waited, sorrow won.
In de ruimte die grenst aan de ruimte waar A lot of Sorrow is te zien, is een video met daarop een performance van Kjartansson zelf. Met een bigband op de achtergrond, zelf gekleed in keurig kostuum - als een crooner - zingt hij de oneliner Sorrow conquers happiness., zes uur lang.
Opera van Mozart, telkens opnieuw
Tweemaal zo lang is de videofilm Bliss waarin operazangers steeds dezelfde drie minuten uit Le Nozze di Figaro van Mozart.Hetzelfde trucje? Dezelfde uitdaging. Ook voor het publiek, Je blijft er naar kijken, het is moeilijk om de ogen ervan los te maken.
Sorrow conquers Happiness
Foto: Eddo Hartmann
Spugende moeder
De Pont heeft een video-werk van Ragnar Kjartansson in de collectie Me and my mother. Daarin spuugt zijn moeder, zelf actrice, de IJslandse kunstenaar in het gezicht.
Zijn er dan alleen video's met herhalingen te zien. Nee, herhaling keert oki terug in The End - Venezia. Dat zijn 144 schilderijen, tamelijk schetsmatig, nooit helemaal af, waarop in verschillende poses en gemoedstoestanden een man in zwembroek is afgebeeld.
Steeds meer bierflessen
Kjartansson maakte de serie tijdens de Biënnale van Venetië in 2009. Ook dat was een performance. De verandering van het atelier in de loop der tijd, vooral meer rotzooi, meer bierflessen, is in de schilderijen die in De Pont drie hoog zijn opgehangen - terug te zien. Afzonderlijk zijn de schilderijen niet zo bijzonder, maar het geheel is dat zeker. De theatraliteit spat ervan af.
Voor het eerste te zien is de video-installatie No Tomorrow waarin acht danseressen in spijkerbroek en wit shirt gitaar spelen. Het werk is te zien op vijf schermen en de dansessen bewegen van het ene naar het andere scherm. Het publiek staat tussen de schermen in.
Magere Hein en de kinderen
Het is niet het meest aansprekende werk van Kjartansson, maar past wel in zijn alsmaar groeiende reeks performances met herhalingen.
Compleet anders is de korte film Dat and the children waarin de kunstenaar als een Magere Hein met kinderen in zijn kielzog over een begraafplaats waart. Ze zitten vol vragen en stellen hem onschuldig allerlei vragen, ze houden de vertegenwoordiger van de dood zelfs voor de gek. Erg grappig gemaakt.
Levendig museum
De Pont zet met deze expositie performance-art in het middelpunt van de belangstelling en heeft met Ragnar Kjartansson een veelbelovend vertegenwoordiger van die stroming is huis gehaald.
Dat smaakt naar meer. Meer naar werk van deze IJslandse kunstenaar, maar ook naar andere tentoonstellingen met theatrale en muzikale performances in De Pont.
Een fijne expositie, kwaliteit en een levendige energie.
Woman in E
Foto: Eddo Hartmann