Een gele vloer, tien meter lang, zo’n anderhalve meter breed, met daarop twee dansers. Het doet denken aan een lopende band in een fabriek. De vorm sluit naadloos aan op ‘Machinergy’, de voorstelling die reflecteert op een samenleving waarin interactie tussen mensen onder druk staat en technologie de overhand krijgt. Deze eerste grote voorstelling van Alienated Performance Art stelt de vraag: Hoe blijven mensen met elkaar in verbinding zonder zichzelf te verliezen?
Alienated Performance Art is het gezelschap van Kelly Vanneste en Martijn Schipper. De twee studeerden beiden aan de Dansacademie in Tilburg en leren elkaar kennen als ze in 2021 dansen in de voorstelling ‘Naakt – NuDa Veritas’ van de Vlaamse choreograaf Isabelle Beernaert. Martijn Schipper loopt daar dan stage. Kelly Vanneste is al in 2018 afgestudeerd en deed ook ervaring op bij dansgezelschap Corpo Máquina in Tilburg. Eerder maakte zij met Piet Van Dycke die ze eveneens van de Tilburgse Dansacademie kent het stuk ‘It is all about the third nipple’, een voorstelling in en om een ligbad.
Er was meteen een klik
Door de optredens bij Isabelle Beernaert ontstond een sterkte band tussen de dansers. Martijn Schipper: “Er was meteen een klik. We maakten lange dagen tijdens repetities en we reisden ook samen naar de theaters waar we speelden. Kelly had al ervaring met het maken van eigen voorstellingen en ik heb cultureel ondernemerschap gestudeerd en ben ondernemend. We vullen elkaar aan. Ik ging helpen met het maken van begrotingen, ging kijken in de studio als Kelly aan het maken was en zo groeiden we naar elkaar toe. Omdat we beiden een achtergrond als danser hebben begrijpen we elkaar goed.”
Woord 'aliens' is herkenbaar
De rollen binnen Alienated zijn helder verdeeld: Kelly Vanneste is de choreograaf, Martijn Schipper verricht organisatorisch werk achter de schermen, maar denkt ook mee over de producties. In de naam Alienated (vrij vertaald: vervreemding) is het woord ‘alien’ herkenbaar. Dat is bewust. Kelly Vanneste constateert dat aliens, mochten buitenaardse wezens bestaan, anders communiceren. Dat doen dansers ook, zo weet ze, die communiceren niet met woorden, maar met lichaamstaal.
Met een winkelwagentje
Het prille gezelschap heeft al meerdere kleine producties gemaakt, zoals disCART, een duet van een danser en een winkelwagentje. Het is een combinatie van breakdance en objectmanipulatie met aantrekken, afstoten en strijd. Het stuk is ontstaan tijdens de coronapandemie en op meerdere festivals gespeeld, onder meer op Kaapstad in Tilburg. Dansen met een winkelwagentje is geen sinecure, de manier waarop wieltjes bewegen is vaak onvoorspelbaar. In het begin leende Alienated voor ‘disCART’ winkelwagentjes bij een plaatselijke supermarkt, maar dat leverde hardnekkige problemen op. Het bleek dat elke winkel andere karretjes heeft, verschillend van gewicht en met wieltjes die anders roteren.
Een tragische strijd
Dit schreef de recensent van Theaterkrant: ‘Het duet is acrobatisch in de manier waarop de danser niet alleen de winkelwagen op verschillende manieren laat balanceren, maar ook in hoe hij zichzelf op, in, tussen en onder de winkelwagen manoeuvreert. Het levert een tragische strijd op.’ Bij het maken van dit stuk voor in de openbare ruimte kreeg Alienated ondersteuning van het Delft Fringe Festival, een festival dat jonge acteurs en dansers kansen biedt. Alienated experimenteert zowel binnen als buiten en wil dat het publiek dicht op de voorstelling zit.
Kracht en uithoudingsvermogen
Het combineren van dans en objecten, zoals in ‘disCART’ haakt aan bij de ontwikkeling van choreograaf Kelly Vanneste. “Ik creëer een relatie tussen een performer en een object. Eerder wilde ik mensen als objecten laten bewegen, maar dat ligt achter me. Een performer zal in mijn werk altijd als een mens ogen. Bij een volgende stap in mijn proces ben ik machines gaan bestuderen, ben gaan kijken hoe die bewegen. Zo ontstonden associaties die bruikbaar zijn in bewegingstaal en symboliek geven in een voorstelling.” Martijn Schipper: “Kelly is het lichaam gaan zien als een tool, als een gereedschap met kracht en uithoudingsvermogen.”
Spaanse danseres
De machine is een van de uitgangspunten voor de nieuwe voorstelling ‘Machinergy’. De titel is een samentrekking van machine en synergie. Het is een duet dat wordt gedanst door Kelly Vanneste zelf en de Spaanse danseres Emma de la O. In het begin van het maken van deze productie ging het om de relatie tussen mens en machine, gaandeweg is dat verschoven naar het thema afhankelijkheid en onafhankelijkheid, al is de beweging van machines nog steeds herkenbaar.
Onderdelen van een groter geheel
De dansers hebben een hybride uitstraling, zijn ze mens of zijn ze een machine? Het is een zoektocht naar balans, autonomie en afhankelijkheid. Martijn Schipper: “Mensen mogen op een ander terugvallen, elkaar om steun vragen, zonder dat je jezelf meteen verliest? Het ene moment is er synergie, een ander moment frictie.” Kelly Vanneste: “Ik zie de twee performers als onderdelen van een groter geheel. Als er met één onderdeel iets gebeurt, heeft dat meteen invloed op het grotere plaatje.” Door krachten te bundelen kunnen grotere hoogtes worden bereikt en ingewikkeldere constructies ontstaan. Die gedachte is omgezet naar dans. In het stuk is ook acrobatiek verwerkt.
Strandbeesten inspiratiebron
De ‘Strandbeesten’ van Theo Jansen, ogenschijnlijk zelf bewegende installaties op het strand, zijn inspiratiebron voor de bewegingen in ‘Machinergy’, net als ‘Newtons Cradle’ (de newtonpendel), een plateau met een rekje met opgehangen metalen balletjes. Als een balletje beweegt, zet dat een ander balletje in beweging.
De langwerpige vloer, tien meter lang en anderhalve meter breed waarop de dansers bewegen, is een bewuste keuze. Niet alleen vanwege de associatie met een lopende band, maar het speelvlak beperkt ook de mogelijkheden voor de twee performers. Die bewegen vooral van links naar rechts, minder naar voren en naar achteren.
Ook een korte versie
Bij de try-outs is geëxperimenteerd met de publieksopstelling. Tijdens de première in de Schouwburg Tilburg op 10 mei 2025 is de lange versie van ‘Machinergy’ te zien en zit het publiek aan één kant. Er komt voor festivals ook een kortere versie van het stuk. Mogelijk zit het publiek dan aan twee zijden van de speelvloer. En natuurlijk zitten er diepere lagen in het stuk, want mensen zijn afhankelijk van elkaar, maar in toenemende mate ook van machines en technologie. De muziek voor ‘Machinergy’ is gecomponeerd door de Tilburgse dj Atilla Yuksel. Zijn artiestennaam is Okitap. Zijn muziek, de klankkleur, refereert aan technologie.
Twee scheidsrechtersstoelen
Het idee voor een volgende voorstelling is al in ontwikkeling. Daarbij is een rol weggelegd voor twee scheidsrechtersstoelen zoals die tijdens tennis worden gebruikt. Ook ‘disCART’ met het winkelwagentje blijft op het repertoire. Zo wil Alienated Performance Art stapje voor stapje een plek veroveren in de Nederlandse danswereld. In thuisstad Tilburg is er een vorm van samenwerking in de maak met dansgezelschap WArd/waRD. Kelly Vanneste en Martijn Schipper bieden in de stad ook danstrainingen aan.
De première van ‘Machinergy’ is zaterdag 10 mei 2025 in de Studiozaal van Schouwburg en Concertzaal Tilburg. Aanvang: 20.30 uur.
Foto 1: 'Machinergy', @Margo van der Pas
Foto 2: 'DisCART', @Djamilia Ploeg
Foto 3'Machinergy", @Batuhan Keskiner
Foto 4:: 'Carry my segment", @Ahphotoah.
